Kiedy sprawca przemocy zaprzecza, atakuje i udaje ofiarę. Czyli DARVO w praktyce i badaniach. Co robić?

DARVO to perfidna strategia każdego narcyza i psychopaty, którą wykorzystuje, aby nie ponieść odpowiedzialności za to, co robi.
Deny, Attack and Reverse Victim and Offender, czyli na nasze: Zaprzecz, Zaatakuj i Zamień Ofiarę w Przestępcę.

Strategia DARVO została zidentyfikowana, opisana i zbadana przez amerykańską psycholożkę Jennifer Joy Freyd, w tym we współpracy z innymi badaczami.
Zauważyła, że jest to typowa strategia sprawcy przestępstw seksualnych.
Ale nie tylko seksualnych. Przede wszystkim: sprawców przemocy psychicznej.

Jakie skutki ma ta strategia narcyza-psychopaty? Jak ją dostrzec? Co robić? Poczytaj.

Umownie stosuję określenie “narcyz”, “psychopata”, “sprawca” dla obu płci.

Kiedy narcyz, psychopata uruchamia DARVO?

Narcyz lub psychopata (psychopatia jest utożsamiana z najwyższym stopniem narcyzmu) uruchamia DARVO wtedy, kiedy konfrontowany jest ze szkodami, które wyrządził innym i z dowodami, które to potwierdzają. Albo gdy zwyczajnie dochodzi do niego zapach odpowiedzialności, czyli strach przed konsekwencjami i zdemaskowaniem. A że boi się tego zawsze, bo jego funkcjonowanie opiera się na czynach nie tylko niemoralnych, ale i przestępstwach, wymagających poniesienia konsekwencji:
permanentnym wykorzystywaniu innych na różne sposoby, oszukiwaniu ich, a przy tym utrzymaniu swojej, najistotniejszej dla niego, pięknej maski, pod którą czai się moralna zgnilizna, zatem DARVO ma cały czas włączone. DARVO służy mu do tego, aby to wszystko, co mocno zakiszone (albo zatwardziałe) się nie wylało (albo nie wybuchło) i nie zaczęło śmierdzieć.

Jak często miał_ś do czynienia z taką sytuacją, kiedy mówisz komuś o tym, co nawyrabiał lub wręcz jakie świństwo zrobił, a on Ci bezczelnie odbija piłeczkę, mówiąc: “A ty?” I tu podaje jakieś wyssane z palca przykłady czy wyrwane z kontekstu sytuacje z Twoim udziałem i jeszcze przez niego przerobione, aby ukazać Ciebie, jako tego/tą skażon/ego/ą brudnym działaniem.
To taka namiastka wpisująca się w DARVO.

Jak DARVO wygląda w praktyce?

Jeśli miał_ś do czynienia z narcyzem albo z psychopatą, to zapewne doświadczył_ś tego już nieraz.
Ale podam przykład, dla tych z Was, którzy jeszcze się z tym nie spotkali. A dla Ciebie, abyś nie miał_a żadnych wątpliwości.

Przykład dialogu z narcyzem, psychopatą:

– Dlaczego na przyjęciu nagadałeś X, że głodzę dzieci?

– Nic takiego nie powiedziałem. Coś ci się ubzdurało. D

– Nic mi się nie ubzdurało. Możesz mi to wyjaśnić, dlaczego takie rzeczy opowiadasz?

– Wiesz co, ty naprawdę masz coś z głową. Jakieś omamy słuchowe? Może powinnaś się przebadać u psychiatry? A

– Bardzo ciekawe są te twoje reakcje. Nie rozumiem, jak możesz mi wmawiać takie rzeczy. Do czego zmierzasz?

– Błagam, przestań już mnie męczyć. RVO

Albo inny przykład:

– Wykorzystałaś całą moją prezentację i powiedziałaś jeszcze bezczelnie, że to jest twój pomysł. Co ty sobie wyobrażasz?

– Ale ty przecież sam powiedziałeś, że mogę z twojego materiału korzystać. O co ci chodzi? Jeśli zamierzałeś zmienić zdanie, to mogłeś mnie o tym poinformować, a nie teraz mieć do mnie jakąś nieuzasadnioną pretensję. DA

– Słucham? Ty naprawdę nie widzisz różnicy pomiędzy możliwością korzystania z czyjegoś materiału, a przypisaniem sobie czyichś osiągnięć? Serio? Gdybym wiedział, że tak zrobisz, to bym ci w ogóle nie dał wglądu do moich prac i w niczym bym ci nie pomagał.

– Aha, dobrze, że się przynajmniej dowiedziałam, jaki to z ciebie przyjaciel. A ja głupia myślałam, że chcesz mi naprawdę pomóc. Mogłam się zorientować, że to za piękne, aby było prawdziwe. Ale jednak przykre. Przepraszam, że poprosiłam cię o pomoc. RVO

A tu już o wiele bardziej poważnie:

– Zgwałciłeś mnie.

– Przestań bzdury opowiadać. Sama chciałaś, przypomnij sobie lepiej. Takie te twoje sztuczki, psia mać. Czego chcesz ode mnie? Kasy? Czy może po prostu nie wzięłaś tabletek na mózg? Mogłem się tego spodziewać, że jesteś nienormalna. Już wcześniej nienormalnie się zachowywałaś. DA
A teraz będę się musiał użerać z wariatką, której się coś ubzdurało. RVO

Przebieg działań w ramach DARVO

Działania w ramach DARVO nie muszą przebiegać w określonej kolejności i w ramach jednego dialogu.
Obserwuje się natomiast, że sprawca permanentnie stosuje wszystkie trzy charakterystyczne działania w ramach całego swojego funkcjonowania jako narcyz, psychopata (w ramach procesów relacyjnych z różnymi osobami), czyli: 1. zaprzeczanie, 2. atakowanie ofiary i 3. przedstawianie siebie jako osoby pokrzywdzoną przez rzeczywistą ofiarę.

To jest taka gra, taka żenująca zabawa niedojrzałej psychopatycznej jednostki z kimś pod jakimś względem lepszym od niej (w związku z czym żywi do tej osoby zawiść i pogardę) i dowartościowuje się tym, jeśli uda się jej w tej swojej grze postawić na swoim. Jeśli uda jej się wpędzić w dezorientację i konsternację, oszukać taką osobę (którą uważa za swojego przeciwnika).
W ramach strategii DARVO niejednokrotnie stosowany jest gaslighting, a także kampania oszczerstw (kampania oczerniania; smear campaign) przez sprawcę.

Co dokładnie sprawca chce osiągnąć przez DARVO? 2 główne cele

Sprawca przemocy, stosując DARVO przedstawia ofierze i jej otoczeniu następujący komunikat:

“To się nigdy nie wydarzyło.
A jeśli już się wydarzyło, to nie miało to znaczących skutków”.

Powszechne jest więc nie tylko zaprzeczanie sprawcy (żeby nie ponieść jakiejkolwiek odpowiedzialności), ale także trywializowanie skutków (jeśli już część winy została sprawcy udowodniona).

Jeśli wina została już przynajmniej w jakiejś części udowodniona, to sprawca stara się wmówić ofierze i jej otoczeniu, że ofiara nie odniosła znaczących szkód. Ponadto stara się on wykazać, że ofiara nie sprzeciwiała się nadużyciu z jego strony lub też, że rzekomo sama chciała. W ten sposób stara się za pomocą perswazji przypisać ofierze winę za stan, w jakim się znalazła. Czyli w skrócie, według niego: stało się (tak po prostu, samo się) albo ofiara sama jest sobie winna.

Technika, jaką sprawca stosuje w celu trywializacji skutków, jakie wyrządził ofierze (szczególnie gdy dotyczy to przestępstw seksualnych: gwałtu i innych) nazwana została “zarządzaniem oburzeniem” (o czym dalej).

3 główne techniki stosowane przez sprawcę w ramach DARVO

Przypominam, że te główne techniki mają na celu odwrócenie przez sprawcę uwagi od siebie, aby nie ponieść odpowiedzialności.

1. Zarzucanie osobie pokrzywdzonej kłamstwa i własne tłumaczenie motywów tego rzekomego kłamstwa (Zaprzeczanie)

Typowe wytłumaczenia sprawcy, dlaczego ofiara rzekomo kłamie:

• bo złośliwie chce pozbawić go praw nad dziećmi/kontaktów z dziećmi, sama, w jego opinii, stwarzając im zagrożenie,
• bo chce uzyskać dzięki niemu korzyści majątkowe (jakieś),
• bo w ten sposób chce się na nim zemścić (za coś),
• bo w ten sposób chce od niego coś wyłudzić,
• bo jest nienormalna, wariatka, silnie zaburzona psychicznie,
• inne.

W rzeczywistości te tłumaczenia sprawcy nie mają żadnych podstaw, ale stanowią projekcje narcyza-psychopaty. Ujawniają jego własne rzeczywiste intencje i to, z jaką siłą odrzuca on te prawdy o sobie, wypiera je. Pokazują też, jak bardzo nie chce on ponieść odpowiedzialności. Bo gdyby chciał, to by się do nich przyznał.

To narcyz–psychopata chce pozbawić praw i zabrać dzieci od bezpiecznego opiekuna i stanowi zagrożenie dla dzieci, bo również i je wykorzystuje! To narcyz-psychopata sam chce czerpać bezustannie różnego rodzaju korzyści materialne i niematerialne od innych. Sam jest mściwy, jeśli spotyka się z oporem, stawianiem granic, obroną ze strony osoby, którą atakuje. Jest podstępny i – nie ma co do tego żadnych wątpliwości – jest bardzo poważnie i głęboko zaburzony psychicznie.

Żenujące jest to, co robi?

To jeszcze nie wszystko. To dopiero 1 z 3 trzech typowych działań narcyza lub psychopaty.

Jedziemy dalej. Oczywiście bez trzymanki.

2. Kampania oszczerstw i zastraszania (Atak)

Jak wygląda taka kampania? Jakie działania podejmuje narcyz-psychopata walczący o to, aby nie ponieść odpowiedzialności?

Oto i one:

• rozpowszechnianie pomówień o osobie pokrzywdzonej i osobach, które chcą jej pomóc – aktywne próby pozbawienia ofiary wsparcia, również w pracy, w instytucjach, z którymi ma kontakt,
• osaczanie i próby ciągłej dezorganizacji życia, stalking,
• wnoszenie fałszywych oskarżeń na temat osoby pokrzywdzonej (na policję, do prokuratury, do sądu – tzw. stalking prawny) oraz przedstawianie jej jako osoby chorej psychicznie, niezrównoważonej, wariatki (często wykorzystywane są do tego nagrania wyrwane z kontekstu, często po uprzednim sprowokowaniu jej, przekroczeniu normalnych granic cierpliwości i rozzłoszczeniu, przekroczeniu sfery osobistej i intymnej). Może być też przedstawiana przez sprawcę jako osoba odurzająca się czy źle prowadząca się (uwaga! kolejna częsta projekcja) (sprawca może wcześniej dodawać jej różne substancje psychoaktywne zmieniające istotnie świadomość i nastrój do posiłków, do napojów),
• wykorzystywanie faktu psychoterapii realizowanej przez osobę pokrzywdzoną w efekcie doznawanej przemocy na wykazanie, że jest zaburzona psychicznie, niezrównoważona i nie może pełnić roli bezpiecznego opiekuna dla wspólnych dzieci,
• popełnianie przestępstw na szkodę osoby pokrzywdzonej (wywoływanie dalszych szkód psychicznych u ofiary i jej najbliższych, kradzież i niszczenie rzeczy, zaciąganie zobowiązań na konto ofiary i in.),
• grożenie dokonaniem czynów wyżej opisanych,
• zapewnianie o swojej omnipotencji i posiadaniu wielu znajomości, które mają utrudniać dochodzenie swoich praw przez osobę pokrzywdzoną,
• skłócanie ze sobą osób wspierających z otoczenia ofiary z nią samą,
• dalsze ograbianie osoby pokrzywdzonej, nękanie jej, z zapowiedzią zaprzestania pod warunkiem zaniechania dalszych działań zmierzających do poniesienia odpowiedzialności przez sprawcę,
• szantaż emocjonalny np. poprzez poinformowanie osoby pokrzywdzonej o swoim nagle pogorszonym samopoczuciu (np. o stanie przedzawałowym sprawcy),
• grożenie popełnieniem samobójstwa, jeśli osoba pokrzywdzona nie odpuści,
• manipulowanie otoczeniem (manipulacje osobami znajdującymi się w otoczeniu ofiary, w tym osobami w instytucjach wyznaczonych do ochrony i pomocy dzieciom i osobom pokrzywdzonym za pomocą odgrywanych ról: przejętego rzekomym dziwnym zachowaniem ofiary partnera/rodzica, pokrzywdzonego, nierozumiejącego całej tej sytuacji itp.),
• inne.

3. Odwracanie roli ofiary i sprawcy

Jakie działania sprawcy zmierzają do tego, aby ukazać rzeczywistą ofiarę jako jego oprawcę?

Typowe jest:

• odgrywanie roli pokrzywdzonego i udręczonego przez ofiarę przed policją, prokuraturą instytucjami pomocowymi itp. oraz innymi osobami w otoczeniu rzeczywistej ofiary, nie mając na to żadnych dowodów,
• oskarżanie osoby pokrzywdzonej będącej bezpiecznym opiekunem o stosowanie “alienacji rodzicielskiej”,
• przedstawianie bezpiecznego opiekuna jako osoby, która rzekomo stwarza dzieciom zagrożenie, nie sprawuje właściwej opieki, zaniedbuje dzieci i zawiadamianie o tym organizacji zajmującej się ochroną, opieką i wychowaniem dzieci (szkoły, przedszkola itp.),
• doszukiwanie się przewinień u ofiary – rzekomych złośliwych działań, które mają szkodzić jemu i innym osobom (w tym zwłaszcza dzieciom),
• wyolbrzymianie nieistotnych wad i błędów ofiary, które mają świadczyć o tym, że są szkodliwe dla sprawcy i innych osób,
• inne.

W tym wypadku zarzuty są również projekcjami narcyza-psychopaty.

Trywializowanie skutków przemocy. Czyli co robi sprawca, gdy coś śmierdzącego się ulewa

Uruchamiana zostaje przez sprawcę technika “zarządzania oburzeniem” (kontroli oburzenia).

Ta technika, służąca sprawcy do minimalizacji ujawnionych już skutków przestępstwa polega na:

• poddawaniu w wątpliwość wiarygodności ofiary i zaprzeczanie wersji podawanej przez ofiarę (czyli sprawca dalej idzie w zaparte) oraz
• przeformułowywaniu wersji wydarzeń podawanej prze ofiarę, aby przedstawić je jako o wiele mniej dotkliwe w skutkach lub wręcz nieszkodliwe (własna, narzucana narracja przez sprawcę. Czyli ciągle perswazja, która z kolei wpisuje się w pranie mózgu).

Warto mieć na uwadze, że oburzenie występuje wtedy, gdy z czymś się nie zgadzamy. Nie zgadzamy się na przykład, aby ktoś bezczelnie pozbawiał nas tego, co jest dla nas wartościowe, wyrządzał komuś bezpodstawnie krzywdę, szkody moralne, cwaniakował przy tym i czuł się bezkarny. Automatycznie raczej w nas się odzywa wewnętrzny krzyk, że tak nie może być, że to jest coś haniebnego, nie mieszczącego się w głowie i idące za tym wewnętrznym krzykiem nasze zachowanie jest jednocześnie okazaniem, że do tych nadużyć doszło (jaki to kaliber) i z jaką determinacją będziemy chcieli, w związku z tym, wyciągnąć konsekwencje wobec sprawcy (adekwatne do kalibru). Można więc powiedzieć, że im większe oburzenie, tym większa chęć i determinacja skłonienia sprawcy do poniesienia odpowiedzialności. Ale także większa skala i bardziej szkodliwe skutki, które stanowią źródło takiego oburzenia.

Sprawca zdaje sobie z tego z pewnością sprawę. Dlatego chce kontrolować to oburzenie (bunt ofiary, oburzenie innych osób, w tym często także oburzenie społeczne). W ten sposób dąży do tego, aby ukryć czyny lub zmniejszyć ich wagę do nieistotnego minimum, rozpuścić je w wyimaginowanych przewinieniach i wadach ofiary.

Minimalizacja odpowiedzialności za przestępstwo. Ciąg dalszy

W sytuacji, gdy zaprzeczanie własnej winie już nic nie daje (wobec przedstawionych jednoznacznych dowodów wskazujących na jego odpowiedzialność) sprawca zwykle stosuje 1 z 2 technik:

• podkreśla (wyolbrzymia) jakieś swoje dobre zachowanie z przeszłości (w jakiejś sytuacji, w pracy zawodowej itp.) – zgrywanie bohatera

albo:

• stara się ukazać, jak bardzo będzie cierpiał w związku z poniesieniem odpowiedzialności – zgrywanie ofiary.

W przypadku, gdy wina została już chociaż w części udowodniona sprawcy albo gdy zdaje on sobie sprawę, że tak się najprawdopodobniej stanie, można zauważyć odmianę DARVO, która składa się z 3 głównych technik sprawcy:

1. Zaprzeczanie 2. Minimalizowanie i 3. Obwinianie ofiary

DARVO w badaniach

Jennifer Joy Freyd wraz z innymi badaczami DARVO wykazała, że:

• DARVO w istocie wywołuje poczucie winy u ofiary

Czyli oddziałuje bardzo perswazyjnie i ogranicza ofiarę – moja uwaga

• Stopień natężenia poczucia winy u ofiary jest zależny od tego, jak często DARVO jest stosowane przez sprawcę (im częściej, tym silniejsze poczucie winy)

Moja uwaga: Należy brać oczywiście pod uwagę stopień odporności psychicznej ofiary, ale generalnie stosowanie DARVO może działać na zasadzie “kropla drąży skałę”. Warto przy tym pamiętać, że sprawca stosuje DARVO nie tylko bezpośrednio wobec ofiary, ale także wobec jej środowiska, co ma na celu osaczanie jej i zdobycie przychylności innych osób w swoich działaniach, co dodatkowo osłabia ofiarę, pozbawiając ją wsparcia i wzbudzając w niej stres i lęk.

• Stosowanie wszystkich trzech elementów DARVO, czyli: 1. zaprzeczania, 2. ataku i 3. zamiany ról sprawcy z ofiarą najbardziej było skoncentrowane, intensywne i dotkliwe w sytuacji bezpośredniej konfrontacji sprawcy z odpowiedzialnością, tzn. kiedy ofiara ujawniła przestępstwo i podjęła się aktywnej obrony swoich praw, składając zawiadomienie o przestępstwie i udając się pomoc do innych osób i instytucji, które wyznaczone są do udzielenia profesjonalnej pomocy w takich sytuacjach.

• DARVO osłabia wiarygodność ofiary, ale w także (w późniejszym czasie) wiarygodność sprawcy

Moja uwaga: wiarygodność ofiary jest osłabiona na pewien czas.

• Edukacja na temat DARVO pozwala ograniczyć siłę tego narzędzia w rękach sprawcy albo całkowicie pozbawić mocy.

Jak się bronić przed DARVO?

Istnieją działania, które pozwalają zredukować skutki DARVO i podążać dalej ścieżką obrony swoich praw. Działania te odnoszą się do poszczególnych działań podejmowanych przez sprawcę w ramach DARVO, czyli: 1. zaprzeczania, 2. atakowania 3. przedstawiania ofiary jako sprawcy.

1. Kiedy sprawca zaprzecza:

• zapisuj przemocowe działania, sytuacje znęcania się i kontrolowania jak najszybciej się da (tak aby sprawca tego nie wiedział),
• zbieraj świadków (przynajmniej te osoby, którym opowiadał_ś o tym, czego doświadczał_ś ze strony sprawcy),
• pamiętaj, że to, czego doświadczył_ś, rzeczywiście miało miejsce (ludzie rzadko mają urojenia. A czy Ty masz jakiekolwiek podstawy, aby je sobie przypisywać? Przypominam, że jedna osoba, a w szczególności sprawca, a także osoby z jego kręgu to za mało. Nie mówiąc już o tym, jakie to podejrzane).

2. Kiedy sprawca atakuje:

w tym także atakuje osoby i instytucje udzielające pomocy (stara się oddzielić ofiarę od osób i instytucji mogących pomóc rozprawić się z nim):

• miej świadomość, że nadal po ujawnieniu przemocy i odseparowaniu się od sprawcy, doświadczasz jej. To przemoc poseparacyjna. Również więc zapisuj działania przemocowe, akty znęcania się, kontroli, dezorganizowania Ci życia, zbieraj też świadków,
• miej na uwadze, że wszelkie próby wpędzania Cię w poczucie winy, wywoływania w Tobie lęku, wstydu, są zamierzone przez sprawcę. Zauważ je w sobie. To skutki jego atakowania. Naturalne jest to, że będziesz też odczuwać złość, ponieważ po raz kolejny naruszane są Twoje granice przez sprawcę. Nie poddawaj się jednak tej złości – przekieruj ją na konstruktywne działania,
• zbieraj dowody na potwierdzenie kontynuacji przemocy i podejmowanych wobec Ciebie działań, aby wymusić na Tobie zaniechanie poniesienia przez sprawcę odpowiedzialności,
• zapewnij sobie ciągłe wsparcie (prawne, psychiczne, materialne, a także możliwość pogadania z kimś na ten temat praktycznie w każdym czasie).

3. Kiedy sprawca stara się z Ciebie zrobić sprawcę, a z siebie Twoją ofiarę:

• miej świadomość, że to dalej jego gra, która ma na celu uniknięcie przez niego odpowiedzialności. To on tak naprawdę cholernie się boi, wstydzi i nie chce przyjąć swojej winy (dlatego też przerzuca je na Ciebie). To jego panika pomieszana z tchórzostwem,
• postaraj się zmienić optykę i nie uczestniczyć w tym, co on aranżuje, ale zdystansować się od tego, na ile to możliwe i torować sobie drogi, którymi on przejść nie może,
• przyjmij postawę poszukiwania i bądź gotów do zadawania mu otwartych pytań skłaniających go do tego, aby sam ujawniał, to, co robi. Miej na uwadze, że brak odpowiedzi też jest odpowiedzią. Podobnie jak jego dalsze próby ataków w takiej sytuacji. Albo spektakularne fochy,
• dalej zbieraj dowody i miej wsparcie,
• kiedy odgrywa bohatera: miej na uwadze większość jego patologicznych zachowań,
• kiedy zgrywa ofiarę: pytaj, czym jest tak pokrzywdzony,
• miej na uwadze, że pociągnięcie sprawcy do odpowiedzialności jest dla niego szansą, aby zmienić swoje zachowanie i zaprzestać swoich szkodliwych działań oraz zapewnić bezpieczeństwo sobie i innym, do których będzie miał dostęp.

Co jeszcze warto robić, gdy doświadczasz DARVO?

Na każdym etapie działań narcyza lub psychopaty używającego DARVO:

• postaraj się znaleźć własną odskocznię od tego, co się wydarza – własne zajęcia,

• postaraj trzymać się własnego planu dnia i ilekroć zostanie on zaburzony przez sprawcę, staraj się do tego planu wracać,

• wykorzystuj każdą okazję na doładowanie się i regenerację. Najlepiej kolektywnie. Ale jeśli tak nie chcesz, to przynajmniej tak, aby sprzyjające Ci osoby były stale w pobliżu Ciebie.

Jak zauważyć DARVO (z zewnątrz)?

Teraz taka część dla wszystkich osób zatrudnionych w służbach pomocowych i wymiaru sprawiedliwości. Ale nie tylko. Bo też dla osób, które chce sprawca zmanipulować, a do takich instytucji nie należą.

Po czym więc można rozpoznać DARVO, będąc niejako na zewnątrz?

Jedna uwaga na początek: będąc na zewnątrz, ale w otoczeniu sprawcy, możesz być łatwo wkręcon/y/a w jego manipulacje. Sprawdź więc najpierw, czy już czasem nie podlegasz jego manipulacjom. Zauważ więc, na jakim punkcie sprawca jest sfiksowany. Dochodząc do tego miejsca w artykule już to w zasadzie wiesz. Teraz przyjrzyj się jego działaniom (oprócz grania ofiary lub bohatera):

Sprawca stosujący DARVO jest skoncentrowany:

• na ofierze jako obiekcie (przedmiocie), który, według niego, chce mu złośliwie zaszkodzić, pokrzyżować egoistyczne plany. W związku z tym sprawca dąży do tego, aby:
  • stłamsić ofiarę, nie dopuścić jej do głosu, zakrzyczeć, narzucić innym i samej ofierze własną wersję, nie mając na to żadnych wiarygodnych podstaw (“nic się nie stało, a jeśli się stało, to w znikomym stopniu i nie jest tak źle, jak opisuje to ofiara”, “ona to sobie zmyśliła”),
• odciągnięciu uwagi od siebie, a skierowaniu jej na ofiarę, podczas gdy wcześniej podejmował różne działania, aby to on 1. był w centrum zainteresowania (egocentryzm) i 2. mógł czerpać jak najwięcej korzyści od ofiary (pasożytnictwo).

Co zrobić?

Należy zauważyć:

• Jakie w rzeczywistości sprawca posiada dowody. Zwykle ich nie ma, a jeśli coś ma, to są to wycięte z kontekstu fragmenty, materiały sfabrykowane, zmanipulowani świadkowie, świadkowie, których na siłę chce wykorzystać w swojej sprawie itp.). Nie odpowiada na kluczowe pytania.
• Ofiara zwykle ma dużo dowodów z prawdziwego zdarzenia (ale czasem należy ich poszukać, ponieważ sama może nie zdawać sobie z nich sprawy. Albo należy przyjrzeć się wnikliwiej tym, które już posiada). Są one spójne, merytoryczne, istotne, nawet jeśli wypowiedzi ofiary są chaotyczne. Dowody mogą dotyczyć dłuższego okresu czasu i być fragmentaryczne, ale jeśli przynajmniej część z nich zostanie skompletowana, to przedstawiają cały proces przemocy realizowany przez sprawcę. Przedstawiają też stan ofiary przed przemocą, w trakcie przemocy i po przemocy.
• Działanie sprawcy nastawione jest tylko na powstrzymanie ofiary, aby nie dążyła do rozwiązania sprawy i w związku z tym na zaszkodzeniu ofierze.
• Sprawca nie chce niczego wyjaśniać, ale komplikuje, piętrzy trudności, gra na zwłokę, utrudnia rozpoczęcie, prowadzenie i rozstrzygnięcie sprawy
• Ofiara jest gotowa do przesłuchania jej (gotowa do zadawania jej pytań) – nie chodzi tu o jej stan psychiczny (bo ten może być różny, w zależności od dostępności psychologa, czasu terapii, głębokości skutków przemocy itp.), ale o to, że sama w sobie jest swoistym dowodem. Oznacza to, że można dowiedzieć się od niej samej o to, co zaszło i jak zaszło. Jest też zwykle odpowiedzialna. W przeciwieństwie do sprawcy.
• Sprawca dąży do postawienia na swoim, mimo możliwości posiadania obiektywnie lepszych korzyści, w tym uwzględniających jednoczesne korzyści dla innych osób (dobro innych osób).
• Jaki interes w tej sprawie ma jedna, a jaki druga strona?
  • Ofiara oczekuje poszanowania i wyegzekwowania jej praw i praw osób w jej otoczeniu, w tym zwłaszcza dzieci, oraz spokoju.
  • Sprawca natomiast chce dalej wykorzystywać ofiarę, jej zasoby, dzieci i inne osoby w swoim otoczeniu, deptać prawa ofiary i innych osób i stawiać siebie ponad wszystkimi i ponad prawem oraz oczekuje ciągłych emocji na wysokim poziomie.

A Ty jakie masz doświadczenia z DARVO? Jak sobie z tym radzisz albo poradził_ś? Jakie masz sposoby na rozpoznanie? Zachęcam do podzielenia się w komentarzu.

---

Spodobał Ci się ten artykuł?

---

Bibliografia:

1. Freyd J.J., Violations of power, adaptive blindness, and betrayal trauma theory, Feminism & Psychology, 7, s. 22-32.
2. Harsey S., Freyd J. J., Deny, Attack, and Reverse Victim and Offender (DARVO): What Is the Influence on Perceived Perpetrator and Victim Credibility?, Journal of Aggression, Maltreatment & Trauma, Volume 29, 2020, https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/10926771.2020.1774695 (data dostępu: 20.05.2023).
3. Women for Women France, Rozpoznawanie manipulacji dokonywanych przez sprawców w ramach francuskiego systemu prawnego, https://www.womenforwomenfrance.org/pl/our-resources/domestic-abuse/understand-abuse/translate-to-polish-recognising-perpetrator-manipulation-of-the-french-legal-system (data dostępu: 20.05.2023).
4. Inne.